జమ్ముకశ్మీర్‌కు ప్రత్యేక ప్రతిపత్తి కల్పించే ఆర్టికల్ 370 (Article 370) రద్దు అంశంపై సుప్రీం కోర్టు కీలక తీర్పు వెలువరించింది. జమ్మూకశ్మీర్‌ అంశంలో రాష్ట్రపతి ప్రకటనపై జోక్యం చేసుకోలేమని స్పష్టం చేసింది. ఈ సందర్భంగా ఆర్టికల్ 370 రద్దుపై కేంద్రం వాదనలను సర్వోన్నత న్యాయస్థానం సమర్థించింది. రాష్ట్రం తరపున కేంద్రం తీసుకునే ప్రతి నిర్ణయం న్యాయపరమైన సవాలుకు లోబడి ఉండదని పేర్కొంది. ఆర్టికల్ 370 అనేది తాత్కాలిక నిబంధన మాత్రమే అని, శాశ్వతం కాదని స్పష్టం చేసింది.
భారత ప్రధాన న్యాయమూర్తి డివై చంద్రచూడ్, న్యాయమూర్తులు సంజయ్ కిషన్ కౌల్, సంజీవ్ ఖన్నా, బిఆర్ గవాల్, సూర్యకాంత్‌లతో కూడిన ఐదుగురు న్యాయమూర్తుల రాజ్యాంగ ధర్మాసనం ఈ తీర్పును వెలువరించింది. రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 370 రద్దు, రాష్ట్రాన్ని రెండు కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాలుగా విభజించడాన్ని సవాలు చేస్తూ దాఖలైన పిటిషన్లను రాజ్యాంగ ధర్మాసనం విచారించింది.
ఈ సందర్భంగా రాజ్యాంగబద్ధంగానే ఆర్టికల్ 370 రద్దు నిర్ణయం జరిగిందని తెలిపింది. రాజ్యాంగంలోని అన్ని అంశాలూ కశ్మీర్‌కు వర్తిస్తాయని, మిగిలిన రాష్ట్రాలు, కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాలతో జమ్మూకశ్మీర్‌ సమానమే అని సుప్రీంకోర్టు రాజ్యాంగ ధర్మాసనం స్పష్టం చేసింది. ఆర్టికల్ 370 రద్దు వెనుక ఎటువంటి దురుద్దేశం కనిపించడం లేదని ఈ సందర్భంగా ధర్మాసనం వ్యాఖ్యానించింది. ఈ మేరకు కేంద్రం నిర్ణయానికి అనుకూలంగా తీర్పు వెలువరించింది.
ఆర్టికల్ 370 ఒక తాత్కాలిక నిబంధన
“భారత రాజ్యాంగం రద్దు చేయబడుతుందని మహారాజా ప్రకటన పేర్కొంది. రాష్ట్రంలో యుద్ధ పరిస్థితుల కారణంగా ఆర్టికల్ 370 మధ్యంతర ఏర్పాటు అయింది. దీన్ని బ‌ట్టి కూడా ఆర్టికల్ 370 తాత్కాలిక నిబంధన అని సూచిస్తుంది” అని కోర్టు పేర్కొంది.
రాష్ట్రపతి పాలనలో ఉండ‌గా రాష్ట్రంలో జ‌రిగే పరిణామాలను కేంద్ర ప్రభుత్వం చ‌ర్య‌లు చేపట్టలేదన్న పిటిషనర్ల వాదన ఆమోదయోగ్యం కాదని కూడా అత్యున్నత న్యాయస్థానం పేర్కొంది.
“జమ్మూ & కాశ్మీర్ రాష్ట్రం భారత యూనియన్‌లో చేరినప్పుడు సార్వభౌమాధికారం కలిగి ఉండలేదని మేము భావించాము. ఈ క్రింది కారణాల వల్ల మేము ఈ నిర్ణయానికి వచ్చాము. మహారాజా హరి సింగ్ అమలు చేసిన విరమణ ప్ర‌క‌ట‌న‌లో మొదటి పేరా రాష్ట్రంలో, అంతటా మహారాజా సార్వభౌమాధికారం కొనసాగింపుపై పరికరంలోని ఏదీ ప్రభావితం చేయదని అందించింది” అని సీజేఐ చంద్రచూడ్ చెప్పారు.
నవంబర్ 25, 1949న, జమ్మూ & కాశ్మీర్ రాష్ట్రానికి “యువరాజ్ కరణ్ సింగ్” ద్వారా ఒక ప్రకటన జారీ అయింద‌ని CJI పేర్కొన్నారు.
“ఈ ప్రకటనపై ప్రకటన, భారత రాజ్యాంగం రాష్ట్రంలోని అన్ని ఇతర రాజ్యాంగ నిబంధనలను భర్తీ చేయడమే కాకుండా, దానికి విరుద్ధంగా ఉన్న వాటిని రద్దు చేస్తుంది, విలీన ఒప్పందం ద్వారా సాధించగలిగేది సాధించవచ్చు. ప్రకటన జారీ చేయడంతో, విరమణ ప్ర‌క‌ట‌నలోని పేరా చట్టపరమైన పర్యవసానంగా నిలిచిపోతుంది. ఈ ప్రకటన జమ్మూ & కాశ్మీర్ తన సార్వభౌమ పాలకుడు ద్వారా భారతదేశానికి పూర్తి, చివరి సార్వభౌమత్వాన్ని లొంగిపోవడాన్ని ప్రతిబింబిస్తుంది” అని సీజేఐ పేర్కొన్నారు.
“రాష్ట్రపతి జారీ చేసిన డిక్లరేషన్ అధికారాన్ని ఉపయోగిస్తుంది మరియు ఆర్టికల్ 370లోని క్లాజ్ 3 ఏకీకరణ ప్రక్రియ యొక్క పరాకాష్ట అని సుప్రీంకోర్టు పేర్కొంది. అందువల్ల, ఆర్టికల్ 370లోని క్లాజ్ 3 కింద రాష్ట్రపతి అధికారాన్ని వినియోగించుకోవడం దుర్మార్గమని మేము గుర్తించలేదు. మేము రాష్ట్రపతి అధికారాన్ని చెల్లుబాటయ్యేలా ఉంచుతాము.
ఆర్టికల్ 370 అనేది యూనియన్‌తో జమ్మూ & కాశ్మీర్‌ను రాజ్యాంగబద్ధంగా ఏకీకృతం చేయడం కోసం ఉద్దేశించబడింది మరియు ఇది విచ్ఛిన్నం కోసం కాదని మరియు ఆర్టికల్ 370 ఉనికిలో లేదని రాష్ట్రపతి ప్రకటించవచ్చని కోర్టు పేర్కొంది.
“ఆర్టికల్ 370(1)(డి)ని ఉపయోగించి రాజ్యాంగంలోని అన్ని నిబంధనలను వర్తింపజేయడానికి రాష్ట్ర ప్రభుత్వ సమ్మతి అవసరం లేదు. కాబట్టి, భారత రాష్ట్రపతి కేంద్ర ప్రభుత్వ సమ్మతిని తీసుకోవడం దుర్మార్గం కాదు, ”అని కోర్టు పేర్కొంది.
సెప్టెంబర్ 30, 2024లోగా జమ్మూ & కాశ్మీర్ అసెంబ్లీ ఎన్నికలను నిర్వహించాలని కూడా సుప్రీంకోర్టు ఎన్నికల సంఘాన్ని ఆదేశించింది. జమ్మూ & కాశ్మీర్ రాష్ట్ర హోదా పునరుద్ధరణపై కేంద్రం సమర్పించిన సమర్పణను దృష్టిలో ఉంచుకుని, వీలైనంత త్వరగా రాష్ట్ర హోదాను పునరుద్ధరించాలని ఆదేశించింది. 16 రోజుల పాటు వాదనలు విన్న సుప్రీంకోర్టు సెప్టెంబర్ 5న తీర్పును రిజర్వ్ చేసింది.
ఆర్టికల్ 370 రద్దు నిర్ణయాన్ని కేంద్ర ప్రభుత్వం సమర్థించింది, “పూర్వ రాష్ట్రమైన జమ్మూ & కాశ్మీర్‌కు ప్రత్యేక ప్రతిపత్తిని కల్పించే నిబంధనను రద్దు చేయడంలో రాజ్యాంగ మోసం లేదని పేర్కొంది. కేంద్రం తరపున అటార్నీ జనరల్ ఆర్ వెంకటరమణి, సొలిసిటర్ జనరల్ తుషార్ మెహతా వాదనలు వినిపించారు.
పిటిషనర్ల తరఫు సీనియర్ న్యాయవాది కపిల్ సిబల్ వాదనలు ప్రారంభిస్తూ ఆర్టికల్ 370 తాత్కాలిక నిబంధన కాదని, జమ్మూ & కాశ్మీర్ రాజ్యాంగ సభ రద్దు తర్వాత శాశ్వతంగా ఉంటుందని చెప్పారు.
రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 354 అటువంటి అధికార సాధనకు అధికారం ఇవ్వనందున, ఆర్టికల్ 370 రద్దును సులభతరం చేయడానికి పార్లమెంటు తనను తాను J-K శాసనసభగా ప్రకటించుకోలేదని అతను వాదించాడు.
ఆర్టికల్ 370 రద్దుపై సుప్రీం తీర్పు చారిత్రాత్మకం – ప్ర‌ధాని మోడీ
ఆర్టికల్ 370 రద్దుని సమర్థిస్తూ దేశ సర్వోన్నత న్యాయస్థానం సుప్రీంకోర్టు ఇచ్చిన చరిత్రాత్మకమైన తీర్పుపై ప్రధానమంత్రి నరేంద్ర మోదీ స్పందించారు. జమ్మూకాశ్మీర్, లద్దాఖ్‌ ప్రజల ఐక్యత, పురోగమనం, దృఢవిశ్వాసం కోసం సుప్రీంకోర్టు సుస్పష్టమైన ప్రకటన చేసిందని వ్యాఖ్యానించారు. ఆర్టికల్ 370 రద్దు వ్యతిరేకిస్తూ దాఖలైన పిటిషన్లను త్రోసిపుచ్చుతూ సుప్రీంకోర్టు తీర్పు వెలువరించిన కొద్దిసేపటికే ‘X’ (ట్విట్ట‌ర్‌) వేదికగా ఆయన స్పందించారు. ‘‘ ఆర్టికల్ 370 రద్దుపై ఈ రోజు సుప్రీంకోర్టు ఇచ్చిన తీర్పు చరిత్రాత్మకమైనది. 5 ఆగస్టు 2019న భారత పార్లమెంట్ తీసుకున్న నిర్ణయాన్ని సర్వోన్నత న్యాయస్థానం సమర్థించింది’’ అని పోస్ట్ చేశారు.
